Bilim dünyası, toplumun güvenini kazanmanın ve korumanın önemini bir kez daha vurguluyor. COVID-19 salgını, bilimsel bilgilere güvenin ne kadar karmaşık ve kırılgan bir yapı olduğunu açıkça ortaya koymuştu. Şimdi ise bilimsel araştırmalarda yapay zekâ kullanımı benzer bir tartışmayı yeniden alevlendirmiş durumda. Uzmanlar, yapay zekânın bilime sunduğu fırsatları kabul ederken, bu teknolojinin kontrolsüz kullanımının kamu güvenini zedeleyebileceği konusunda uyarıyor. Uluslararası Bilim Konseyi’nin yayımladığı rapor, bilimin toplum nezdindeki itibarını koruması için bağlama duyarlı, çok disiplinli ve yerel değerleri gözeten bir yaklaşımın şart olduğunu belirtiyor.
Ancak, yapay zekânın bilgi üretiminde öncelik haline gelmesi durumunda, farklı bakış açılarının dışlanabileceği ve “bilgi monokültürü” olarak adlandırılan dar bir anlayışın gelişebileceği kaydediliyor. Bir diğer tartışma, yapay zekânın artan çevresel ayak izi. Bilim insanları, bu teknolojiyi kullanırken toplumsal beklentilerle nasıl uyumlu kalabileceklerini sorguluyor. Özellikle iklim değişikliği, sosyal eşitsizlik ve biyoçeşitlilik kaybı gibi küresel sorunlarla mücadelede bilim insanlarının sorumluluklarına vurgu yapılıyor.
21. yüzyılın başında bilim ve toplum arasında yeni bir sosyal sözleşme önerildi.
21. yüzyılın başlangıcında, bilim insanlarının yeteneklerini toplumun ihtiyaçlarına göre yönlendirdiği bir “sosyal sözleşme” önerilmişti. Bugün bu sözleşmenin, yapay zekânın bilimsel süreçlere entegrasyonu bağlamında yeniden ele alınması gerektiği ifade ediliyor. Uzmanlar, bilimdeki bu dönüşümün toplumun geniş kesimlerinden gelen girdilerle şekillenmesi gerektiğini belirtiyor. Aksi takdirde, kaynakların yanlış yönlendirilmesi ve kamu güveninin kaybı gibi riskler gündeme gelebilir.
Toplumun ihtiyaçları bilimsel önceliklere yön vermeli ve bilimsel çalışmalarla desteklenmeli.
Bilim insanlarının ve ilgili paydaşların, yapay zekânın bilimdeki rolünü şekillendirecek standartlar ve yönergeler üzerinde ortak bir şekilde çalışması gerektiği ifade ediliyor. Bu süreçte, toplumun gerçek ihtiyaçları ve ortak değerler gözetilerek bilimsel önceliklerin belirlenmesi gerektiği vurgulanıyor. Uzmanlar, yapay zekânın bilime sunduğu fırsatları değerlendirirken, bu teknolojinin sorumlu kullanımını sağlamak için gerekli standartları oluşturmanın zamanının geldiğini belirtiyor. Ancak, bilimsel toplulukların bu süreçte toplumla güçlü bir bağ kurması, güveni pekiştiren bir yaklaşım sergilemesi gerekiyor.
Kaynak: The Conversation
