Yeni bir araştırma, uyku sırasında olumlu anıları yeniden etkinleştirerek olumsuz anıların hatırlanmasını zayıflatmanın mümkün olduğunu ortaya koydu. Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlanan çalışmada, araştırmacılar “Targeted Memory Reactivation” (Hedeflenmiş Bellek Yeniden Etkinleştirme) adlı bir teknikle, katılımcıların olumsuz anılarını zayıflatarak daha olumlu bir duygusal durum geliştirmelerini sağladı.
Çalışmaya katılan 37 üniversite öğrencisi, uyumadan önce olumsuz ve olumlu imgeler arasında ilişki kurdu. Sonrasında, katılımcılara uyku sırasında düşük sesle hem olumlu hem de olumsuz anılarla bağlantılı sesli ipuçları sunuldu. Bu süreç, anıların yeniden etkinleştirilmesi için doğru uyku evresinde gerçekleştirildi. Ertesi gün, katılımcılar hem olumsuz hem de olumlu anıları daha az hatırlayarak, daha olumlu duygusal yargılara sahip olduklarını belirtti.
Uyku sırasında olumlu ve olumsuz anıların yeniden etkinleştirilmesi test edildi.
Uyku sırasında, araştırmacılar katılımcılara düşük ses seviyelerinde hem olumlu hem de olumsuz anılarla bağlantılı sesli ipuçları sundular. Bu ipuçları, katılımcıları uyandırmadan hafızalarını yeniden etkinleştirmek amacıyla kullanıldı. Elektroensefalografi (EEG) cihazıyla, katılımcıların beyin aktiviteleri izlendi. Böylece, anıların doğru uyku evresinde yeniden etkinleştirilmesi sağlandı.
Ertesi sabah, katılımcılara olumsuz ve olumlu anıları ne kadar iyi hatırladıklarını değerlendirmek için görevler verildi. Ayrıca, katılımcılar belirli kelimeler ve görsellerle ilgili duygusal değerlendirmelerde bulundu. Testler, etkilerin ne kadar sürdüğünü görmek amacıyla beş gün sonra tekrarlandı. Sonuçlar oldukça ilginçti. Araştırmacılar, uyku sırasında olumlu anıların etkinleştirilmesinin, olumsuz anıları hatırlama yeteneğini zayıflattığını buldular.
Olumlu anıların müdahalesi, olumsuz anıların hatırlanmasını artırdı.
Bu etki, sadece “müdahale grubu” için geçerliydi; yani, hem olumlu hem de olumsuz anılarla ilişkilendirme yapılan grupta gözlemlendi. Kontrol grubunda ise, sadece olumsuz anılarla ilişkilendirme yapılmış olan katılımcılar, yeniden etkinleştirme sürecinden etkilenmediler. Ayrıca, olumsuz anılar hatırlanırken, olumlu anıların istemsiz müdahalesinin sıklığı arttı. Katılımcılar, hem olumlu hem de olumsuz anılarla ilişkilendirilmiş kelimelerle yönlendirildiklerinde, daha fazla olumlu imgeler düşündüler.
Araştırmanın diğer önemli bulgusu ise, katılımcıların duygusal yargılarının daha olumlu hale gelmesiydi. Özellikle, kelimelerin duygusal değerini değerlendiren görevlerde, katılımcıların yanıtları daha pozitif oldu. Bu da, hafıza yeniden etkinleştirilmesinin yalnızca hafızayı değil, aynı zamanda duygusal algıyı da etkilediğini gösterdi. Çalışma sırasında yapılan beyin aktiviteleri incelemeleri, duygusal hafıza işlemiyle ilişkili beyin dalgalarının teta bandında bir artış gösterdiğini ortaya koydu.
Bulguların doğal ve otobiyografik anılarla doğrulanması gerekiyor.
Bu artış, özellikle olumlu anılarla ilişkiliydi, bu da olumlu ilişkilerin daha yeni ve taze olduğu ve sürecin öncelikle bu ilişkileri hedeflediğini gösteriyor. Ancak, bu bulguların bazı sınırlamaları da vardı. Araştırmada kullanılan duygusal anılar, laboratuvar ortamında yapay olarak oluşturulmuştu ve gerçek hayattaki travmatik deneyimlerin karmaşıklığını tam olarak yansıtmıyordu. Bu nedenle, bulguların daha doğal veya otobiyografik anılar içeren çalışmalarda doğrulanması gerektiği ifade ediliyor.
Araştırmacılar, sadece REM uykusuna odaklanarak belirli bir uyku evresini incelediler ve dikkatlice kontrol edilen ipuçları kullandılar. Gelecekteki çalışmalar, REM uykusu gibi diğer uyku evrelerinin hafıza yeniden etkinleştirilmesi ve duygusal işlemeyi nasıl etkileyebileceğini araştırabilir. Ayrıca, bu tekniğin uzun vadeli etkileri henüz belirlenemedi; olumsuz anıların zayıflamasının aylarca mı yoksa yıllarca mı süreceği belirsiz.
Anıları kasıtlı olarak değiştirmekle ilgili etik sorular göz önünde bulundurulmalı.
Bu bulguların klinik uygulamalara dönüştürülmesi dikkatli bir değerlendirme gerektiriyor. Özellikle şiddetli travma geçiren bireyler için olumlu anıların müdahale amacıyla sunulması her zaman mümkün olmayabilir. Ayrıca, anıları kasıtlı olarak değiştirmekle ilgili etik sorular da göz önünde bulundurulmalı. Araştırmacılar, bu tekniklerin potansiyelini vurgulayarak, gelecekteki araştırmaların uyku temelli hafıza düzenleme yöntemlerinin psikolojik refahı artırmadaki etkilerini daha ayrıntılı incelemesi gerektiğini belirtiyorlar.
Kaynak: Mashable
