Eski Mısır’a dair yapılan yeni bir keşif, hıyarcıklı veba hastalığının tarihte bilinen en eski izlerinden birine işaret ediyor. Araştırmacılar, İtalya’daki Museo Egizio‘da sergilenen ve yaklaşık 3.290 yıl öncesine tarihlenen bir mumyanın bağırsak içeriği ve kemik dokusunda Yersinia pestis bakterisinin DNA kalıntılarını tespit etti. Bu keşif, Avrasya dışındaki ilk tarih öncesi veba vakasına dair kesin kanıt olarak değerlendiriliyor. Y. pestis, tarihin en ölümcül hastalıklarından biri olarak biliniyor ve en çok 14. yüzyılda Avrupa’da “Kara Ölüm” salgınıyla anılıyor.
Ancak yeni analizler, bu ölümcül bakterinin antik Mısır‘da da var olduğunu ortaya koyuyor. Araştırmacılar, mumyanın ölümünden önce vebanın ileri aşamalarına maruz kaldığını belirtiyor. Araştırmacılar, bulgularını Paleopatoloji Derneği’nin Avrupa Toplantısı’nda sunarken, “Bu, eski Mısır’da vebanın varlığına dair moleküler kanıt sağlıyor” ifadelerini kullandı. DNA analizleri, Y. pestis’in virülans genlerine dair detaylar sunarken, hastalığın bu bölgede ne kadar yaygın olduğuna dair belirsizlik devam ediyor.
Antik Mısır’da veba tartışmaları kanıtlandı.
Hıyarcıklı veba, genellikle kemirgenler üzerindeki pireler aracılığıyla bulaşıyor ve lenfatik sistemi hedef alarak ölümcül semptomlara yol açıyor. Enfeksiyon grip benzeri belirtilerle başlıyor, ardından lenf düğümlerinde ağrılı şişlikler, iç kanama ve nekrotik doku çürümesi gibi etkilerle ilerliyor. Modern tıp öncesi dönemde, uygun tedavi olmadan vakaların %90’a varan bir kısmı ölümle sonuçlanıyordu. 1346-1353 yılları arasında Avrupa’da yaşanan Kara Ölüm salgını, milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine neden olurken, MS 6. yüzyıldaki Jüstinyen Vebası ve 19. yüzyıldaki üçüncü büyük salgın da Y. pestis kaynaklıydı.
Antik Mısır’da hıyarcıklı vebanın varlığı, bilim dünyasında uzun yıllardır tartışılıyordu. 2004 yılında Amarna’daki bir arkeolojik kazıda bulunan taşlaşmış pireler ve Mısır tıp metinlerinde yer alan “taşlaşmış bubo” tanımları, hastalığın o dönemde bölgede var olduğuna işaret ediyordu. Ancak doğrudan bir genetik kanıt bulunamıyordu. Son keşifle birlikte, mumyada tespit edilen Y. pestis DNA’sı bu teorileri doğrular nitelikte.
3.290 yıllık mumya, hıyarcıklı vebanın izlerini taşıyor.
Araştırmacılar, bulgularının hastalığın antik Mısır’daki yayılma biçimini ve patolojisini anlamaya yönelik yeni çalışmalara ilham vereceğini ifade ediyor. 3.290 yıllık bu bulgu, hıyarcıklı vebanın yalnızca Avrasya ile sınırlı olmadığını ve antik Mısır’da da önemli bir tehdit oluşturduğunu ortaya koyuyor. Bilim insanları, bu keşfin hem tıp hem de tarih açısından dönüm noktası olabileceğini düşünüyor.
Kaynak: Popular Science