Avustralya’daki en eski kayalar, ki bunlar Dünya‘nın en eskilerinden bazılarıdır, Batı Avustralya’nın Murchison bölgesinde, Perth’in 700 kilometre kuzeyinde bulunur. Yaklaşık 4 milyar yıl öncesine tarihlendirilmiştir.
Yeni bir çalışmada, Perth’in güneyindeki Collie yakınlarında benzer yaşta kayalara ait kanıtlar bulundu. Bu durum, Batı Avustralya’nın antik kayalarının bildiğimizden çok daha geniş bir alanı kapsadığını ve yerkabuğunun derinliklerine gömülü olduğunu gösteriyor.
Dünya’nın en erken dönemlerini anlamak için antik kabuk büyük bir önem taşıyor.
Avustralya’nın antik kabuğu, Dünya’nın erken dönemlerini anlamak için çok önemli, çünkü bize kıtasal kabuğun nasıl oluştuğunu ve geliştiğini anlatıyor.
Kıtasal kabuk, insanların yaşadığı kara parçalarının temelini oluşturur, ekosistemleri desteklemekte ve medeniyet için gerekli kaynakları sağlıyor. O olmasaydı tatlı su da olmazdı. Altın ve demir gibi mineral kaynakları açısından zengin olması onu ekonomik açıdan önemli kılıyor.
Derin kabuğa bakmanın başka bir yolu olabilir.
Ancak, eski kıta kabuğunu keşfetmek kolay değil. Çoğu derinlere gömülüdür ya da çevresi tarafından yoğun bir şekilde değiştiriliyor. Araştırmacıların bu eski kabuğu doğrudan gözlemleyebileceği sadece birkaç açık alan var.
Bu gizli antik kabuğun yaşını ve bileşimini anlamak için, bilim insanları genellikle üstteki havzalarda korunmuş aşınmış mineralleri incelemek veya ses dalgalarının, manyetizmanın veya yerçekiminin uzaktan algılanmasını kullanmak gibi dolaylı yöntemlere güveniyorlar.
Ancak, derin kabuğa bakmanın ve hatta şansımız varsa onu örneklemenin başka bir yolu olabilir.
Dayktan elde edilen zirkon kristalleri 3,44 milyar yıl öncesine dayanıyor.
Gezegenimizin kabuğu, üst kabuktan Dünya’nın mantosuna kadar uzanabilen, demir ve magnezyum açısından zengin koyu renkli magma parmakları tarafından sık sık kesilmekte.
Dayk olarak bilinen bu yapılar en az 50 kilometre derinlikten (sadece 12 kilometre uzunluğundaki en derin sondaj kuyusundan bile çok daha derinden) gelebiliyor.
Bu dayklar derinliklerden çok küçük miktarlarda mineral toplayabilir ve bunları inceleyebileceğimiz yüzeye kadar taşıyabilmekte.
Son çalışma, bu dayklardan birindeki zirkon tanelerini tarihlendirerek eski gömülü kayaların kanıtlarını ortaya çıkarıyor.
Zirkon eser miktarda uranyum içeriyor ve bu uranyum zamanla bozunarak kurşuna dönüşüyor. Zirkon tanelerindeki kurşunun uranyuma oranını hassas bir şekilde ölçerek, tanenin ne kadar zaman önce kristalleştiği söylenebilir.
Bu yöntem, dayktan elde edilen zirkon kristallerinin 3,44 milyar yıl öncesine ait olduğunu göstermekte.
Dayk, yaklaşık 1,4 milyar yıl öncesine dayanıyor.
Zirkonlar, titanit adı verilen ve dayk içindeki zirkondan kimyasal olarak daha kararlı olan farklı bir mineralle kapsüllenmiştir.
Titanit zırhının kararlılığı, dayk yukarı doğru ilerledikçe kimyasal, basınç ve sıcaklık koşullarındaki değişiklikler boyunca antik zirkon kristallerini korumuştur.
Boyundaki zırhsız zirkon kristalleri yolculuk sırasında güçlü bir şekilde değişime uğrayarak izotopik kayıtlarını yok etti.
Bununla birlikte, titanitle zırhlanmış taneler, Dünya’nın erken tarihine nadir bir bakış sağlamak için bozulmadan hayatta kaldı.
Blokların haritalanması, bölgeleri belirlemede yardım edebilir.
Yaklaşık 1,4 milyar yıl öncesine tarihlenen dayk, gizli kalacak olan antik kabuğa eşsiz bir pencere açtı. Ayrıca daha kuzeyde, Perth’in içinden geçen ve aynı bölgeyi drene eden Swan Nehri’nin kumunda da benzer antik zirkon taneleri bulundu ve bu antik malzemelerin yaşını ve kökenini daha da doğrulandı.
Sonuçlar, daha önce Murchison bölgesinin Narryer alanında tanınan antik kabuğun bilinen alanını genişletti.
Derin kabuğu anlamanın önemli olmasının bir nedeni de bu kabuğun blokları arasındaki sınırlarda sıklıkla metaller bulunmasıdır. Bu blokların haritalanması, madencilik potansiyeli açısından araştırılacak bölgelerin belirlenmesine yardımcı olabilir.
Kaynak: sciencealert.com
