Avrupa Uzay Ajansı’nın Juice sondası, Jüpiter’in buzlu uyduları Ganymede, Callisto ve Europa’nın geniş, gizli okyanuslarında dünya dışı yaşama ev sahipliği yapıp yapamayacağını keşfetmek üzere Nisan 2023’te yola çıktı. Mürettebatsız altı tonluk uzay aracı şu anda Dünya’dan 10 milyon kilometre uzakta. Ancak 19-20 Ağustos’ta Ay’ın ve ardından Dünya’nın yanından geçerek, Jüpiter’e doğru, sekiz yıl sürecek dolambaçlı yolculuğunda yakıt tasarrufu sağlamak için, yerçekimi desteklerini kullanacak. ESA‘nın, Almanya, Darmstadt kentindeki, uzay operasyonları merkezi personelleri, bu hafta karmaşık manevra için hazırlıklara başladı.
Juice’un Temmuz 2031’de Jüpiter’in sistemine varması bekleniyor. Manzaralı bir rota izleyecek. NASA’nın Europa Clipper uzay aracının bu Ekim ayında fırlatılması planlanıyor ancak Juice’u Jüpiter’in uydularına bir yıl farkla geçecek. Juice’un uzun yoldan gitmesinin nedeni, görevi başlatmak için kullanılan Ariane 5 roketinin, yaklaşık 800 milyon kilometre uzaklıktaki Jüpiter’e düz bir atış için yeterince güçlü olmaması. ESA’ya göre, devasa bir roket olmadan Juice’u doğrudan Jüpiter’e göndermek için 60 ton itici yakıt gerekiyor ve Juice’un sadece üç tonu var.
Dünyada bir ilk
ESA’nın görevle ilgili analiz başkanı Arnaud Boutonnet AFP’ye yaptığı açıklamada, “Tek çözüm yerçekimsel destek kullanmak” dedi. Uzay araçları gezegenlere yakın uçarak onların yerçekiminden faydalanabilir, bu da rotasını değiştirebilir, hızlandırabilir ya da yavaşlatabilir. ESA, diğer birçok uzay görevinde yerçekimi desteği için gezegenlerin kullanıldığını, ancak gelecek ayki Dünya-Ay uçuşunun “dünyada bir ilk” olacağını söyledi. Ajans, bunun iki dünyadan art arda destek alan ilk “çifte yerçekimi destek manevrası” olacağını söyledi.
Juice, 19 Ağustos’ta Ay’ın 750 kilometre üzerinden geçecek ve ertesi gün gezegenimizin yanından geçecek.
Boutonnet, sondanın Dünya’dan “Ay’ı eklemeseydik üç kilometre yerine saniyede 3,3 kilometre hızla” ayrılacağını söyledi. Uzay aracı, Dünya’nın ve Ay’ın yanından hızla geçerken, bu fırsatı fotoğraf çekmek ve birçok aygıtını test etmek için kullanacak. Dünya’da da bazıları fotoğraf çekmeye devam edecek. Teleskopları ya da güçlü dürbünleri olan bazı şanslı amatör gökyüzü gözlemcileri, Juice’u Güneydoğu Asya üzerinden geçerken bile görebilecekler. Bu hamle yıllardır dikkatle hesaplanıyordu, ancak parkta yürümek gibi olmayacak.
Boutonnet, “Bir fare deliğini hedefliyoruz” diye vurguladı. Ay’ın etrafında sapanla dönerken yapılacak en ufak bir hata, Dünya’nın yerçekimiyle daha da büyüyecek ve uzay aracının Dünya’nın atmosferine girip yanması gibi küçük bir risk yaratacak. Boutonnet, yerdeki ekibin uzay aracını yakından gözlemleyeceğini ve gerekirse yörüngesini hesaplamak ve ayarlamak için 12-18 saatleri olacağını söyledi. Boutonnet en çok, gerekli rota düzeltmelerinin miktarının çift dünya sapanından elde edilen kazanımları sileceği, yani “tüm bunları bir hiç uğruna yapıyor” olacakları bir senaryodan korktuğunu belirtti.
Her şey yolunda giderse Juice gezegenler arası uzaya geri dönecek.
İlk olarak 2025 yılında başka bir destek için Venüs’e yönelecek. Hatta Juice, Dünya’nın yanından iki kez daha geçecek. Bir kez 2026’da, son olarak da Jüpiter’e doğru yola çıkmadan önce 2029’da. Sonra işin asıl zor kısmı gelecek. Juice Jüpiter’e ulaştığında, gezegenin okyanus uyduları etrafında zıplarken tam 35 yerçekimsel destek kullanacak. Boutonnet, bu aşamada sondanın yörüngesinin “gerçek bir spagetti tabağı” gibi göründüğünü söyledi. “Dünya-Ay sistemi ile yaptığımız şey kıyaslandığında bir şaka gibi” diye ekledi.
Kaynak: Euractiv