Dünya Sağlık Örgütü, maymun çiçeği (mpox) virüsünün yeni türünün Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin doğu sınırı boyunca hızla yayıldığını ve “şimdiye kadarki en tehlikeli” olduğunu söylüyor.
Mevcut salgın cinsel yolla bulaşmadan kaynaklanıyor ancak bu türün ciltten cilde yakın temas yoluyla da geçebileceğine dair kanıtlar var. Şu anda enfekte olanlar arasında okul çocukları, sağlık çalışanları ve tüm hane halkı bulunuyor.
Güney Afrika’da salgın şu ana kadar üç kişinin ölümüne neden oldu.
Sınır yetkilileri ülkeye giriş ve çıkış yapan yolcuları tarıyor. Virolog Cheryl Walter mpox’un tarihçesini, semptomlarını ve virülan virüs mutasyonları konusunda neden endişelenmemiz gerektiğini açıklıyor.
Maymun çiçeği virüsü belirtileri oldukça belirsiz başlar.
Yorgunluk, ağrılar, ateş, baş ağrısı, solunum semptomları ve döküntü. Döküntü belirtisi, diğer yaygın viral hastalıklardan ayırt edilmesini sağlıyor. Çiçek hastalığında döküntü kaşıntılı ve ağrılı olabilir ve hızla içi sıvı dolu kabarcıklara dönüşerek kabuk bağlıyor.
Bu kabarcıklardaki sıvı bulaşıcıdır ve mpox, örneğin havlu veya diş fırçalarının paylaşılmasıyla yayılabiliyorr. Bazı insanlarda sadece birkaç kabarcık olur ve vücudun neresinde olduklarına bağlı olarak görülmeleri zor olabilir. Bazı insanlarda ise hiçbir belirti görülmüyor.
Şiddetli mpox ile hastaneye kaldırılan kişiler geniş spektrumlu antivirallerle tedavi edilebiliyor
MPox tedavisi çoğunlukla destekleyici olsa da (dinlenme, hidrasyon ve ağrı kesici gibi), şiddetli mpox ile hastaneye kaldırılan kişiler geniş spektrumlu antivirallerle tedavi edilebiliyor ve daha yakından izlenebiliyor.
Mpox hastalarından alınan eski örneklerin genetik olarak analiz edilmesiyle, mpox salgınının 2016 yılı civarında Nijerya’da ivme kazanmaya başladığı biliniyor. Giderek daha fazla insan mpox hastalığına yakalandı, salgın diğer Afrika ülkelerine sıçradı, Afrika dışına yayıldı ve o zamandan beri 116 ülkede tespit edildi.
Acil durum olarak ilan edildi.
Temmuz 2022’de DSÖ, mpox’u uluslararası önem arz eden bir halk sağlığı acil durumu olarak ilan edildi. Bu yazının yazıldığı sırada, salgının başlangıcından bu yana toplam 97.745 kişi enfekte olmuş ve 203 kişi hayatını kaybetti; vakaların çoğunun daha az şiddetli klad II varyantları olduğu doğrulandı. O zamandan beri mpox vakalarındaki bu artışla ilgili birkaç endişe verici gözlem ve keşif yapıldı.
İlk olarak, bilim insanları nedeninden tam olarak emin olmasalar da, mpox artık insandan insana kolayca yayılıyor. İkinci olarak, bu sürekli bulaşma nedeniyle daha hızlı mutasyona uğramakta ve clade Ib ve IIb olarak adlandırılan iki alt klad (yan dal) keşfedildi. Üçüncüsü, enfeksiyonu önlemek için lisanslı, mpox’a özgü bir aşı bulunmadığı gibi, virüs nedeniyle çok hastalanabilen ve ölebilen klinik olarak hassas kişileri tedavi etmek için spesifik antiviral ilaçlar da mevcut değil.
İlk olarak 1950’lerde görüldü.
Daha önce maymun çiçeği olarak adlandırılan Mpox, ilk olarak 1950’lerde Afrika’dan ihraç edilen laboratuvar maymunlarında Danimarka’da tanımlanan bir çiçek virüsü.
Başlangıçta muhtemelen sadece maymunları enfekte eden bir çiçek virüsü olduğu düşünüldü ancak ilk insan vakaları 1970’lerde Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde belgelendi. Vakalar maymunlar ve küçük kemirgenler gibi küçük hayvanların hastalığı insanlara bulaştırması sonucu ortaya çıktı ve bu nedenle de bu isimle anılmaya başlandı. Bu virüs yakın zamana kadar çok fazla dikkat çekmedi.
Maymun çiçeği virüsü için daha fazla şey yapılmalı.
Her şeyden önce, insanlar arasında meydana gelebilecek bulaşma türleri, nerede test yaptırabilecekleri ve risk altındaki grupların nasıl daha iyi korunabileceği konusunda sağlık kurumlarının daha iyi iletişim kurması gerekiyor.
HIV/AIDS krizinden ders alarak, mpox’u ve bu konudaki önyargıları yok etmek için daha fazla şey yapılmalı.
Kaynak: sciencealert