Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Samanyolu’nun en kapsamlı haritasını çıkarmak için başlattığı Gaia misyonu, on yıllık gözlemlerini tamamladı. 2013 yılında fırlatılan ve iki milyar yıldız ile gök cismi üzerinde üç trilyondan fazla veri toplayan uzay aracı, uzayda geçirdiği 11 yılın ardından emekliliğe hazırlanıyor. Gaia’nın bilimsel gözlemleri sona erse de, önümüzdeki dönemde iki büyük veri yayını daha gerçekleştirilecek. 2026’da ve on yılın sonunda yayımlanması planlanan bu veriler, Samanyolu’nun yapısı ve evrimi hakkında daha derin bilgilere ulaşmamızı sağlayacak.
Gaia, görev süresi boyunca yıldızların konumlarını, uzaklıklarını, hareketlerini, parlaklık değişimlerini ve bileşimlerini hassas bir şekilde ölçerek gökyüzünü detaylı bir şekilde haritalandırdı. Bu sayede galaksimizin en yüksek doğrulukla oluşturulmuş görselini sunarak, gökbilimcilerin Samanyolu‘nu daha önce hiç olmadığı kadar ayrıntılı incelemesine imkan tanıdı. ESA Bilim Direktörü Carole Mundell, Gaia’nın sağladığı veri hazinesinin astrofizik alanında devrim niteliğinde olduğunu belirterek, “Bu görev, beklentilerimizi fazlasıyla aştı ve Samanyolu’nun kökeni ile evrimine dair benzersiz bilgiler sundu” dedi.
Gaia, 150.000 asteroitin yörüngelerini belirledi ve kuasarların haritasını çıkardı.
Gaia Projesi Bilim İnsanı Johannes Sahlmann ise misyonun geçirdiği sürecin zorluklarına dikkat çekerek, “Uzayda 11 yıl geçiren Gaia, mikrometeorit çarpmaları ve güneş fırtınalarına rağmen olağanüstü bir performans sergiledi” ifadelerini kullandı. Gaia’nın verileri, Samanyolu’nun geçmişi ve geleceğine dair önemli keşifler yapılmasını sağladı. Uzay aracı, başka galaksilerden kalma yıldız akıntılarını ve Samanyolu’nun Sagittarius Cüce Galaksisi ile çarpışmasını ortaya çıkararak, galaksimizin tarihini yeniden yazdı.
Ayrıca Gaia, 150.000’den fazla asteroitin yörüngelerini belirledi ve 1,3 milyon kuasarın haritasını çıkararak evrenin erken dönemine ışık tuttu. Görev kapsamında keşfedilen en dikkat çekici bulgulardan biri ise Güneş’in kütlesinin 33 katı büyüklüğünde bir kara delik oldu. Gaia Veri İşleme Konsorsiyumu Başkanı Anthony Brown, bu keşiflerin sadece misyonun ilk yıllarına dayandığını vurgulayarak, “Gaia, adeta bir keşif makinesi oldu ve bu keşifler devam edecek” dedi.
Gaia, son teknoloji testlerinden geçtikten sonra emekliliğe ayrılacak.
ESA, 2026 yılında yayımlanacak Gaia Veri Sürümü 4 (DR4) için hazırlıklarını sürdürüyor. 500 terabaytlık veri setiyle, bugüne kadar elde edilen en büyük kataloglardan biri oluşturulacak. Bu yayın, ikili yıldız sistemlerini ve ötegezegen keşiflerini içeren geniş bir veri seti sunacak. ESA yetkilileri, 2025 yılına kadar Gaia’nın nihai yörüngesine taşınacağını ve 27 Mart 2025’te resmen pasifleştirileceğini açıkladı. Bu süreçte Gaia, birkaç hafta sürecek son teknoloji testlerine tabi tutulacak.
Görevin son aşamasında Gaia, Dünya’dan 1,5 milyon kilometre uzaklıktaki Lagrange Noktası 2’den ayrılarak Güneş merkezli bir yörüngeye yerleştirilecek. Uzay aracı, emekliliğe ayrılmadan önce birkaç hafta boyunca daha parlak hale gelecek ve amatör gökbilimciler tarafından küçük teleskoplarla gözlemlenebilecek. Gaia Görev Yöneticisi Uwe Lammers, “Bu muhteşem görevi kutlamak ve Gaia’yı on yıldan uzun süredir başarıyla yöneten ekibe teşekkür etmek için bir an” diyerek, misyonun bilim dünyasına kazandırdığı değerleri vurguladı.
Kaynak: SciTechDaily